Gỗ Bồ hòn – Đặc điểm và công dụng của gỗ

Gỗ Bồ hòn là gỗ gì? Để biết loại gỗ này có tốt hay không? Đặc điểm và ứng dụng như thế nào? Hãy cùng Thư Viện Gỗ đi tìm câu trả lời này nhé!

Cây Bồ hòn

Gỗ Bồ hòn là gỗ gì?

Bồ hồn hay còn được gọi là: Vô hoạn thụ, Bòn hòn, Mộc hoạn tử, Mác hón (Tày), Co hón (Thái), Mầy quyến ngần (Dao)

Tên khoa học: Sapindus mukorossi Gaertn

Đây là một loài cây thuộc họ: Sapindaceae (Bồ hòn)

Đặc điểm về gỗ Bồ hòn

Gỗ Bồ hòn có chất lượng hay không?  Bồ hòn thuộc nhóm gỗ mấy? Loài cây này phân bố ở đâu? Ứng dụng của loại gỗ này trong đời sống thế nào? Chắc chắn đây là những thắc mắc thường được nhiều người đặt ra mỗi khi muốn tìm hiểu về loại gỗ này. Để hiểu rõ hơn về loại gỗ này, hãy cùng nhau tìm hiểu về đặc điểm của gỗ.

Đặc điểm hình thái

Bồ hòn là cây thân gỗ, to, chiều cao trung bình từ 10 – 15m, một số cây có thể phát triển cao đến 20m. Cây rụng lá vào mùa khô. Cây có thân thẳng và hình trụ. Vỏ thân xám nhẵn, thường bong vỏ hình vảy.

Lá nhỏ, kép lông chim với chừng 5 – 10 cặp lá chét. Vòm lá hình dù (bán cầu), tỏa rộng khoảng 5 – 6 m. Lá rụng để lại sẹo hình tim ngược trên cành. Gân bên khá nhiều, nhỏ. Cuống lá nhỏ rất ngắn. Cành non màu xám vàng, có lông.

Hoa mọc thành chuỳ ở đầu cành. Đài 5, tràng 5, nhị 8 ; hoa lưỡng tính, có màu lục vàng hợp thành cụm; chiều dài chừng 15 – 20cm, có lông tơ. Bầu nhẵn, vòi ngắn. Cành tràng có màu trắng lục. Mùa hoa thường vào tháng 4 – 5.

Quả mọng hình cầu, mọc thành chùm. Quả khi non có màu xanh, đến khi già chuyển màu vàng nhẹ; hạt màu đen, long lanh rất đẹp mắt. Hạt hình cầu, màu cánh gián, cứng. Mùa quả thường vào tháng 10 – 11.

Đây là loại cây ưa sáng, ưa đất tốt, đất ẩm; và sinh trưởng nhanh. Ở trong các rừng rậm, ẩm, tái sinh hạt tốt. Khả năng chịu hạn của cây khá kém.

Qủa bồ hòn

Sự phân bố

Cây Bồ hòn là loài thực vật phân bố tự nhiên ở nhiều nước Đông Á, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia và các nước Đông Dương. Chúng mọc tự nhiên từ độ cao 200 m lên đến 1.500 m và sinh trưởng phát triển tốt ở chân đất sét nhiều mùn.

Tại Việt Nam bồ hòn phân bố rải rác hầu hết các tỉnh thuộc vùng núi thấp (thường dưới 1000m) và trung du bao gồm các tỉnh Yên Bái, Bắc Giang, Nghệ An, Thái Nguyên, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, Thanh Hoá, Hà Tĩnh…

Trước đây, cây bồ hòn thường được trồng ở một số nơi như đình chùa hay quanh làng bản để tạo cảnh quang, lấy quả và bóng mát. Bộ phận dùng của cây bồ hòn là quả và hạt. Quả được thu hái vào mùa thu, có thể để nguyên hoặc bỏ hạt phơi khô.

Gỗ Bồ hòn thuộc nhóm gỗ mấy?

Trong bảng phân loại nhóm gỗ theo Bảng phân loại gỗ theo tiêu chuẩn Việt Nam gỗ Bồ hòn  thuộc GỖ NHÓM VIII – Gỗ nhẹ, sức chịu đựng kém, dễ bị mối mọt, cong vênh.

Ưu điểm của Gỗ Bồ Hòn

Bồ Hòn cho chất gỗ tương đối tốt, khá nặng. Gỗ có dác lõi phân biệt, dác có màu trắng vàng, lõi màu xám vàng. Từ đó, gỗ có công dụng làm đồ gia dụng thông thường trong gia đình và các đồ thủ công khác nhau. Được sử dụng để làm đồ nội thất, ván xẻ, ván ép và ván sàn

Được sử dụng để làm đồ nội thất, ván xẻ, ván ép và ván sànGiá thành của gỗ tương đối rẻ.Gỗ dễ xẻ, dễ gia công

Gỗ được sử dụng để làm chất đốt và làm than

Nhược điểm

Bồ Hòn là loài cây thuộc nhóm gỗ nhẹ. Bởi vậy, chúng có đặc điểm chung là chịu đựng rất kém, không bền, khả năng bị mối mọt cao và không bền, hay bị cong vênh.

Ứng dụng của gỗ Bồ hòn

Loài cây này được xem là cây quan trọng ở nhiều nước Châu Á nhờ chất lượng gỗ và đặc biệt là quả Bồ Hòn – Quả còn được dùng làm chất tẩy rửa, dầu gội đầu thảo dược. Nhiều nước trên thế giới đã dùng quả Bồ hòn để làm nguyên liệu tẩy trong chăm sóc da, tóc và các hiệu giặt. Nhiều nơi xem quả Bồ hòn như là một loại nguyên liệu để sản xuất dầu gội đầu hảo hạng và bột giặt.

Ở nhiều nước phương Tây (Canada, Mỹ, Anh…), quả Bồ hòn là thành phần không thể thiếu để “chế tạo” xà phòng thân thiện môi trường, không độc hại và không gây ảnh hưởng xấu cho sức khỏe cộng đồng

Gỗ Bồ Hòn khá cứng, nặng, có màu vàng sáng. Nhờ thế, gỗ thường được dùng trong xây dựng ở nhiều vùng nông thôn, như là: làm nông cụ, làm dụng cụ ép dầu hay ép đường. Nhưng cũng vì gỗ ít bền, nên chỉ thường để đóng đồ đạc thông thường như giường, tủ giày dép gỗ tự nhiên; kệ giá sách; và để xẻ ván.

Trong y học:

• Quả bồ hòn: nước sắc từ thịt quả bồ hòn có công dụng kháng khuẩn, tiêu viêm, tăng cường miễn dịch, làm tan máu bầm, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường và các bệnh đường lý hô hấp như viêm amidan, đau họng, ho gà, viêm phế quản, viêm phổi…
• Theo y học dân gian, người dân Ấn Độ thường dùng vỏ quả bồ hòn trộn với mật ong rồi làm thành viên hoàn để hỗ trợ điều trị viêm phổi. Ngoài ra, quả bồ hòn còn có thể hỗ trợ điều trị các vấn đề da liễu. Người ta thường lấy vỏ quả bồ hòn tán nhỏ thành bột nhão rồi bôi lên các vết côn trùng đốt, trị ghẻ, lở, nấm da. Gội đầu bằng nước bồ hòn cũng giúp giảm gàu và nấm tóc. Dùng nước bồ hòn như sữa rửa mặt cũng hỗ trợ trị mụn nhờ đặc tính kháng khuẩn của các thành phần trong thịt quả.
• Lá bồ hòn thường được sắc uống để trị ho gà hay giã nát và đắp lên vết côn trùng đốt giúp giảm sưng, đau.
• Vỏ cây bồ hòn: tại một số vùng, người dân thường lấy vỏ cây bồ hòn giã nát rồi ngâm nước tắm cho động vật để diệt bọ, rận, chấy.
• Rễ bồ hòn: nước sắc từ rễ có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, điều trị cảm mạo, làm tan đờm, giảm ho,…
• Hạt bồ hòn: nhân quả bồ hòn có tác dụng chữa hôi miệng, sâu răng.

Ngoài ra phần trên mặt đất của bồ hòn còn có hoạt tính diệt tinh trùng ở chuột và người. Do đó, người ta đang bào chế và thử nghiệm một dạng kem bào chế từ saponin toàn phần của bồ hòn để dùng tại âm đạo với tác dụng ngừa thai.

Qủa bồ hòn

Lời kết

Cây Bồ Hòn là nguyên liệu thân thuộc để sản xuất xà phòng thân thiện môi trường. Nhưng bạn có biết loại cây này còn có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực thiết kế nội thất. Vì vậy, các sản phẩm của gỗ Bồ hòn luôn nhận được sự quan tâm của mọi người. Đây là loại gỗ tốt, tính thẩm mĩ cao nên giá cả cũng khá cao, khi muốn mua sản phẩm của gỗ  cần tìm hiểu kĩ và tìm một cơ sở uy tín.

Trên đây là các thông tin chi tiết về gỗ Bồ hòn được Thư Viện Gỗ tìm hiểu và tổng hợp lại. Hy vọng sẽ giúp bạn hiểu hơn về gỗ và có những thông cần thiết cho mình. Cảm ơn bạn đã theo dõi!

Tìm hiểu thêm thông tin về các loại gỗ khác đã được Thư Viện Gỗ cập nhật tại đây.