Khám phá làng nghề đồ thờ Sơn Đồng – Hoài Đức – Hà Nội

Không phải tự nhiên mà làng nghề đồ thờ Sơn Đồng lại trở nên nổi tiếng trong sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ như vậy. Hãy cùng Thư Viện Gỗ đi khám phá làng nghề đồ thờ Sơn Đồng – Hoài Đức – Hà Nội; và tìm hiểu về những sản phẩm của ngôi làng truyền thống này nhé!

Tìm hiểu về làng nghề đồ thờ Sơn Đồng – Hoài Đức – Hà Nội

Cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km về hướng Tây chính là làng nghề đồ thờ Sơn Đồng; nằm ở xã Sơn Đồng, huyện Hoài Đức, TP. Hà Nội. Làng nghề Sơn Đồng đã có lịch sử hơn 800 năm hình thành và phát triển.

Mặc dù ở thời bao cấp và kháng chiến chống Mỹ, làng nghề đã từng bị mai một; nhưng với mong muốn gìn giữ, bảo tồn và phát huy truyền thống của cha ông nên vào năm 1983 đã được 2 nghệ nhân lành nghề trong làng khôi phục lại. Và từ đó tới nay, làng nghề đồ thờ Sơn Đồng đã trở thành địa chỉ uy tín với bạn hàng trong nước cũng như là quốc tế. Có tới 80% số hộ dân ở làng Sơn Đồng sinh sống bằng nghề này; với hơn 1000 thợ lành nghề và trong đó có rất nhiều nghệ nhân giỏi nổi tiếng cả nước.

Những sản phẩm của làng nghề rất đa dạng; được tạo ra vô cùng tinh xảo và đẹp mắt ; cùng với những đường nét mềm mại, uyển chuyển và sinh động. Một trong những thành công không thể không nhắc tới của làng nghề Sơn Đồng; đó chính là dấu ấn của những đôi bàn tay khéo léo, tài hoa của nhiều nghệ nhân Sơn Đồng trên các vật thể kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Ngoài ra, còn có rất nhiều di tích lịch sử nổi tiếng như: cầu Thê Húc, đền Ngọc Sơn, chùa Một Cột, văn miếu Quốc Tử Giám, Khuê Văn Các,…

Quy trình để tạo ra một sản phẩm chất lượng

Để tạo ra được một sản phẩm thực sự rất công phu; và phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi người thợ phải thực sự tỉ mỉ, nâng niu và chau chuốt từng tí một.

Công đoạn thứ nhất

Đầu tiên, chính là khâu quan trọng nhất chọn gỗ. Để có thể đục được những bức tượng chất lượng nhất thì gỗ mít chính là lựa chọn hàng đầu. Bởi loại gỗ này có đặc tính mềm, dẻo, thớ dặm, dễ gọt; hầu như không bị nứt và có độ bền rất cao. Những cây gỗ mít sẽ được lấy từ các tỉnh như: Phú Thọ, Thái Nguyên, Thanh Hóa, Nghệ An,…

Tiếp đó, người thợ sẽ bỏ đi hết phần giác trên khúc gỗ; chỉ giữ lại phần lõi để tạc. Và sau đó, gỗ sẽ được đem ra cắt theo khối hình tượng. Đầu và mặt tượng sẽ là những vị trí được tạc đầu tiên; tiếp đến sẽ tiến hành đục những bộ phận nhỏ trên khuôn mặt nếu có như: mũi, môi, tai,… Công đoạn tiếp theo sẽ là phác thảo lấy hình dáng chung của tượng từ đầu tới cuối.

Cuối cùng, khâu quan trọng nhất chính là đục từng bộ phận chi tiết nhỏ; đây cũng là khâu quan trọng nhất. Khi các bộ phận nhỏ đã được hoàn thành; người thợ sẽ gọt, lạo và đánh nhẵn để sản phẩm được hoàn thiện hơn.

Công đoạn thứ hai

Để sản phẩm trở nên bắt mắt hơn chắc chắn không thể bỏ qua khâu sơn tượng. Trong khâu này, kỹ thuật sơn chiếm phần rất quan trọng. Trước tiên, sơn sẽ được trộn với đất phù sa rồi bó bằng sơn sống và sơn thí để hom tượng. Sau mỗi công đoạn, người thợ sẽ dùng đá mài trên nước và sẽ tiếp tục sơn lên – mài đi tới khi bề mặt tượng phẳng, nhẵn và mọng.

Tiếp đến, tượng sẽ được phủ lên một lớp sơn cầm thếp. Sau khi sơn cầm thếp se lại tới độ sờ tay lên còn hơi dính thì người thợ sẽ dán bạc hay dán vàng lên; tùy theo thiết kế hoặc yêu cầu của khách hàng.

Sản phẩm của làng nghề đồ thờ Sơn Đồng – Hoài Đức – Hà Nội

Nhắc tới làng nghề đồ thờ Sơn Đồng, chính là nhắc tới những sản phẩm đồ thờ làm bằng gỗ đẹp, tinh xảo như:

• Tượng Phật: Quan Âm Bồ Tát, A di đà, Tam Thánh Phật, Văn Thù Bồ Tát…
• Tượng thờ Tam Tứ Phủ: tượng Mẫu, tượng Quan Lớn, tượng Đức Trần Triều, tượng Cô, tượng Cậu…
• Các loại bàn thờ: bàn án gian thờ, hương án, sập thờ, bàn thờ ô xa, chấp tải, tủ thờ, bàn thờ ông địa – thần tài,…
• Các đồ thờ cúng: cuốn thư, hoành phi – câu đối, ngai thờ, ỷ thờ, thiều châu, khám thờ, hoa sen gỗ, kiệu gỗ thờ,…

Các sản phẩm được gia công tỉ mỉ và tinh xảo; đem đến trong từng sản phẩm tâm tư, tình cảm thờ phụng bề trên. Gỗ là nguyên liệu được dùng phổ biến nhất trong rất nhiều ngành nghề thủ công mỹ nghệ; bởi gỗ là một sản vật của thiên nhiên, mang một vẻ đẹp thuần khiết nhất và có giá trị lâu bền. Những sản phẩm đồ thờ bằng gỗ mang đậm tính giản dị và rất thân thuộc với con người. Vì vậy, những sản phẩm này được thể hiện cho sự thịnh vượng và tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, hòa thuận.

Lý do mà các sản phẩm của lại được ưa chuộng như vậy

Các sản phẩm đồ thờ cúng hay sản phẩm chạm khắc thủ công mỹ nghệ ở Sơn Đồng chiếm tới 70% thị phần đồ thờ tâm linh trên cả nước. Ngoài ra, các sản phẩm của ngôi làng này cũng được xuất khẩu ra nước ngoài. Lý do mà các sản phẩm của làng Sơn Đồng lại được ưa chuộng đến vậy; chính là vì mỗi sản phẩm đều được những nghệ nhân mang cái tâm, cái đức của người làm nghề vào từng sản phẩm; họ đã thổi hồn qua từng chi tiếm chạm khắc, đục đẽo tỉ mỉ và sắn nét.

Và điểm đặc biệt nhất ở các sản phẩm của làng nghề đồ thờ Sơn Đồng chính là nước sơn thếp; với đặc thù là sơn ta, sơn mài có độ bền rất cao có thể tới hàng trăm năm. Minh chứng rõ ràng nhất cho điều này; chính là các công trình kiến của nước ta như: Thành cổ Sơn Tây, đền Ngọc Sơn, đền Quán Thánh, chùa Ba Vàng, chùa Hộ Quốc – Phú Quốc,…

Lời kết

Kế thừa truyền thống ông cha đã để lại; cùng với đó là sự học hỏi và không ngừng đổi mới giúp các sản phẩm phù hợp với nhu cầu của khách hàng qua từng giai đoạn. Đặc biệt, những sản phẩm được chế tác tỉ mỉ, công phu và lớp thếp vàng, thếp bạc, sơn son tinh tế, khéo léo; chính điều này đã giúp làng nghề Sơn Đồng trở thành một biểu tượng, nét đẹp về văn hóa không chỉ trong nước mà còn với bạn bè quốc tế.

Qua bài viết này, hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về làng nghề đồ thờ Sơn Đồng và các sản phẩm của ngôi làng truyền thống này. Cảm ơn bạn đã theo dõi!